YOLCULUK NAMAZI: SEFERİLİK
İslam dini, yolculuk gibi zorluklarla karşılaşılan durumlarda müminlere kolaylık sağlamış ve seferilik hali için bazı ruhsatlar tanımıştır. Şafii mezhebine göre, belirli şartları taşıyan yolcular farz namazlarını kısaltarak (kasr) veya birleştirerek (cem) kılabilir. Bu yazıda, Şafii mezhebinde seferilik hükmü ve yolcu namazlarının nasıl kılınacağı detaylı şekilde ele alınmıştır.
SEFERİLİK NEDİR VE ŞARTLARI NELERDİR
Seferilik, kişinin ikamet ettiği yerden en az 81 kilometre (bazı kaynaklara göre 90 kilometre) uzaklığa gitmesiyle başlayan yolculuk halidir. Seferi sayılabilmek için şu şartların sağlanması gerekir:
1. Mesafe Şartı
-Yolculuğun en az 81 kilometre veya daha uzun bir mesafeye yapılması gerekir.
-Bu mesafe yaya, araç, uçak veya başka bir vasıta ile gidilebilir.
2. Niyet Şartı
-Kişinin yolculuk için belli bir yere gitmeye niyet etmiş olması gerekir.
-Eğer kişi gideceği yeri tam olarak bilmiyorsa ancak mesafenin 81 kilometreden fazla olduğunu biliyorsa, seferi sayılır.
3. Amaç Şartı
-Yolculuğun amacı haram bir iş için olmamalıdır. Örneğin, günah işlemek için yapılan yolculuklarda seferilik hükmü geçerli değildir.
4. Meskun Mahalden Çıkış
-Kişi, yaşadığı yerin meskun mahal sınırlarını geçmeden seferi sayılmaz. Örneğin, Siirt için meskun mahal sınırı Siirt Üniversitesi Kezer Yerleşkesi kabul edilir.
5. Kalış Süresi
-Eğer kişi gideceği yerde 4 gün veya daha uzun süre kalmaya niyet ederse seferilik hükmü sona erer.
Seferilikte Şafii mezhebine göre süre, gidiş ve dönüş günleri hariç seferilik süresi 3 gündür.
Ancak niyetinde 3 günden daha az kalma olmasına rağmen işinin ne zaman biteceği iradesi dışında belli olmadığından bu süre 18 güne kadar devam eder. Örneğin bir kardeşimiz sağlık kontrolu için doktora gitmiş ve kendine göre bir yada en fazla 3 (üç ) günde işinin biteceğini tahmin eder.Ancak değişik sebeplerden dolayı tahliller ve tetkıkler her gün uzar işin yarında biter denmesine rağmen değişik nedenlerden dolayı uzaması sebebiyle bu kardeşimiz 18 gün e kadar seferi olarak namazını kılabilir.Ama bu esnada eğer 3 günden daha fazla kalacağı belli olacak olsa belli olduğu andan itibaren seferilik hali biter.
SEFERİ NAMAZI VE TEMEL KAVRAMLAR
Şafii mezhebinde seferilik durumunda namazlarla ilgili kolaylıklar iki ana kavram üzerinden uygulanır:
1. Kasr (Namazları Kısaltma)
-Dört rekâtlı farz namazlar iki rekât olarak kılınabilir.
-Bu uygulama sadece öğle, ikindi ve yatsı namazları için geçerlidir.
2. Cem (Namazları Birleştirme)
-İki farz namaz, bir vakitte birleştirilerek kılınabilir.
-Cem, iki şekilde yapılabilir:
-Cem’-i Takdim (Namazları Öne Alarak Cem Etme):
Öğle ile ikindiyi öğle vaktinde, akşam ile yatsıyı akşam vaktinde kılmak.
• Cem’-i Tehir (Namazları Erteleyerek Cem Etme): Öğle ile ikindiyi ikindi vaktinde, akşam ile yatsıyı yatsı vaktinde kılmak.
CEM YAPMANIN ŞARTLARI
Cem’-i Takdim İçin Şartlar
-Sıra: Önce vaktin namazı, ardından birleştirilecek namaz kılınır. Örneğin, önce öğle sonra ikindi.
-Niyet: İlk namazın iftitah tekbirinden sonra, ikinci namaz için niyet edilir.
-Ara Vermeme: İki namaz arasında uzun bir ara verilmeden kılınmalıdır.
Cem’-i Tehir İçin Şartlar
-Niyet: İlk namazın vaktinde, sonraki vakitte iki namazı birleştireceğine niyet edilmelidir.
SEFERİ NAMAZIN KILINIŞ ŞEKLİ
Şafii mezhebinde yolculuk esnasında namazlar şu şekilde kılınabilir:
1. Farzları Tam ve Zamanında Kılma
-Yolcu isterse tüm farz namazlarını tam olarak ve vaktinde kılar.
2. Farzları Kısaltarak ve Zamanında Kılma
-Dilerse dört rekâtlı farzları iki rekât olarak kılar.
3. Namazları Kısaltarak ve Birleştirerek Kılma
-Dilerse kısaltma (kasr) ve birleştirme (cem) ruhsatını aynı anda kullanabilir.
ÖRNEK NİYETLER
-Öğle ve İkindi Namazı İçin:
“Niyet ettim Allah rızası için öğle namazını kısaltarak iki rekât kılmaya ve ikindi namazıyla cem etmeye.”
-Akşam ve Yatsı Namazı İçin:
“Niyet ettim Allah rızası için akşam namazını üç rekât olarak kılmaya ve yatsı namazıyla cem etmeye.”
Şafii mezhebine göre seferilik ve namazların cem edilmesi, müminlere Allah’ın rahmet ve kolaylıklarından biridir. Bu ruhsat, hem ibadetin aksatılmadan yerine getirilmesini hem de yolculuğun zorluklarının hafifletilmesini sağlar. Peygamber Efendimiz’in (s.a.v.) sünnetine dayanan bu kolaylık, İslam’ın hayatın her alanında kolaylık dini olduğunu bir kez daha gösterir. Seferi durumda olan her Müslüman, bu uygulamalardan yararlanabilir.
Haftaya görüşmek dileğiyle dua ile kalınız .