Zekat Nedir, Kimlere Verilir?
Zekat, İslam’ın beş şartından biridir ve Hicret’in ikinci yılında farz kılınmıştır. Zekat, kelime olarak “artma” ve “bereketlenme” anlamına gelir. Dini anlamı ise, dinen zengin sayılan Müslümanların mallarının üzerinden bir yıl geçtikten sonra, o malın kırkta birini İslam’ın belirlediği sınıflara (fakir, yoksul ve ihtiyaç sahiplerine) vermek olarak tanımlanır.
Zekat, İnsanı Cimrilikten Men Eder
Zekat, Kur’an-ı Kerim’de otuz iki yerde zikredilmiştir. Zekat, kişiyi cimrilikten korur ve Allah’ın verdiği nimetlere bir şükürdür. Müslümanlar arasındaki sevgi ve saygı duygusunu geliştirir, kardeşlik bağlarını kuvvetlendirir. Zengin ve fakir arasında bir köprü kurarak birbirlerini sevmelerini sağlar.
Namazı Kılın, Zekatı Verin
“Namazı dosdoğru kılın, zekatı verin. O yüce Resul’e itaat edin, ta ki ilahi rahmete kavuşturulasınız.” (Nur, 56)
“Onlar ki altın ve gümüşü (her çeşit malı) yığıp biriktirirler, fakat onları Allah yolunda harcamazlar (zekat vermezler, hayır ve hasenata koşmazlar), işte bunlara acıklı bir azap haber ver. O gün, bunlar üzerinde yakılacak cehennem ateşinde kızdırılacak ve o kimselerin alınları, böğürleri ve sırtları bunlarla dağlanacak; ve kendilerine şöyle denilecek: ‘İşte bu, kendiniz için biriktirip sakladığınız şeydir. Artık sakladığınız bu şeylerin acısını haydi tadın.’” (Tevbe, 34-35)
Zekatını Vermeyenin Vay Haline
Kim ki Allah kendisine mal vermişse de, onun zekatını vermemişse, mal kıyamet gününde iki gözünde siyah nokta bulunan korkunç, zehirli bir yılan şekline gelir ve bu korkunç yılan, mal sahibinin boynuna sarılır. Sonra ağzıyla sahibinin çenesini iki tarafından yakalar ve “Ben senin malın, ben senin hazinenim” der. (Buhari: Tac, 3/8)
Zekat Kimlere Farzdır?
1. Müslüman olmak
2. Hür olmak
3. Malın kişinin mülkiyetinde olması
4. Malın nisab miktarına ulaşması
5. Malın üzerinden kamerî bir yılın geçmesi
Nisab Miktarı:
Şafii mezhebinde nisab miktarı 96 gram altındır. Yani 96 gram altın karşılığı parası olan ve bu paranın üzerinden bir yıl geçmişse, o malın kırkta birini fakir ve ihtiyaç sahiplerine vermekle yükümlüdür. (Hanefi mezhebinde ise nisab miktarı 80.18 gram altındır.)
Zekat Ne Zaman Verilir?
Zekat yıl boyunca herhangi bir zamanda çıkarılabilir. Üzerinden bir yıl geçtikten sonra geciktirmeden çıkarmalıdır. Ancak bazen, üzerinden bir yıl geçmeyen malın zekatı da önceden çıkarılabilir.
Zekat Kimlere Verilir?
Kur’an-ı Kerim’in Tevbe Suresi 60. ayetinde zekatın verileceği 8 sınıf belirtilmiştir. Günümüzde zekat verilebilecek sınıflar şunlardır:
1. Fakirler: Kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin ihtiyaçlarını karşılayacak kadar geliri olmayan kimselerdir. Örneğin, 10 TL’ye ihtiyacı olan bir kişinin ancak 3 TL geliri varsa, yani geliri ihtiyacını karşılayamıyorsa zekat alabilir.
2. Miskinler: Kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin tüm ihtiyaçlarını karşılayamayan kimselerdir. Örneğin, 10 TL’ye ihtiyacı olan birinin 7-8 TL geliri varsa, yani ihtiyacının yarısından fazlasına sahip olanlar miskindir.
3. Borçlular: Meşru ihtiyaçları için borçlanmış ve borçlarını ödeyemeyen kişilere borç miktarına kadar zekat verilebilir.
4. Yolda Kalmışlar: Meşru bir yolculuğa çıkıp parası tükenen kişiye, evine dönene kadar olan ihtiyacı kadar zekat verilir.
Zekat Kimlere Verilmez?
1. Zekat verilecek kişi fakir, yoksul ve ihtiyaç sahibi olmalıdır. Maddi durumu iyi olan, soyu veya ünvanı ile tanınan kimselere zekat verilmez. Ayrıca, “Bu kişilere zekat vermesem bana küserler” gibi bir düşünceyle zekat verilmesi uygun değildir.
2. Zekat verilen kişi, Müslüman olmalıdır.
3. Kişi, bakmakla yükümlü olduğu kişilerden (anne, baba, çocuk, eş gibi) zekat alamaz.
4. Akıllı ve ergenlik çağına gelmiş olmayan kişilere (çocuklara ve delilere) zekat verilmez, ancak onların velisine verilebilir.
5. Zekat, kişinin kendi şehri veya bölgesindeki fakirlere verilmelidir. Başka yerlere gönderilmesi caiz değildir (Hanefi mezhebine göre, bu konuda esneklik vardır).
Zekat ile İlgili Diğer Hususlar:
1. Kadının ziynet için aldığı altınlarına zekat düşmez, ancak aşırıya kaçılmamalıdır.
2. Alacaklar vadesizse ve alınması mümkünse zekat verilir, ancak hemen alınması mümkün olmayan alacaklar için zekat verilmez.
3. Zekat, ticari malın alındığı nakit (para) cinsinden çıkarılmalıdır.
4. Zekat çıkarılırken niyet etmek farzdır; kişi zekatını verirken içinden “Bu malımın zekatıdır” diye niyet etmelidir.
5. Bir malın üzerinden bir yıl geçmeden önce de zekat çıkarılabilir.
Özetle: Zekat, İslam’ın gönül köprüsüdür. Zekat, zenginle fakiri buluşturur, sınıf farklarını ortadan kaldırır, kardeşlik bağlarını güçlendirir. Zekat verirken dikkat edilmesi gereken en önemli husus, bu ibadeti kalpten ve Allah rızası için yapmaktır.
Haftaya görüşmek dileğiyle, dua ile kalınız.
