Fıtır Sadakası Nedir, Ne Zaman Verilir?
Fıtır sadakası, halk arasında fitre olarak bilinen, Ramazan orucunu tutup bayrama ulaşan Müslümanların fakirlere vermesi Şafiide farz, Hanefi’de vacip olan bir sadakadır. Bu sadaka, insan olarak yaratılmanın ve Ramazan orucunu tutup bayrama ulaşmanın şükrü olarak verilir. Dinî açıdan fıtır sadakası, Ramazan ayı boyunca bilerek veya bilmeyerek yapılan oruç hatalarını telafi etmek ve fakirlerin bayramı rahat bir şekilde geçirmelerini sağlamak amacıyla verilmektedir.
İslam dini, yardımlaşma ve dayanışma esaslarına dayalı bir dindir. Müslümanlar arasındaki sevgi ve saygı duygusunu geliştirmek, kardeşlik bilincini güçlendirmek için bir takım ibadetler emreder. Bu ibadetlerin başında Fıtır Sadakası (fitre) gelmektedir. Fıtır sadakasının emredilmesindeki hikmet, oruçlunun Ramazan boyunca bilerek veya bilmeyerek yaptığı ufak tefek hataları telafi etmek ve fakirlerin bayrama rahat bir şekilde girmelerini sağlamaktır.
Fitre Dini Bir Vecibedir
Fıtır sadakası, Hicretin ikinci yılında emredilmiştir ve sosyal yardımlaşma ile dayanışmayı pekiştiren dini bir vecibedir. Şafii’de farz, Hanefi’de Vacip olabilmesi için kişinin sahip olduğu mal miktarı, kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu aile fertlerinin bayram günü ve gecesinde ihtiyaçlarından fazlası olan bir imkana sahip olması gerekmektedir. Eğer o günkü ihtiyaçlarını karşılayacak imkân yoksa, fıtır sadakası vermekle mükellef değildir.
Buluğ Çağına Ermeyen Çocukların Fıtır Sadakası
Fıtır sadakası, hem kişinin kendisi hem de bakmakla yükümlü olduğu aile fertleri için ayrı ayrı verilmelidir. Ailede buluğa eren erkek çocuğu varsa, onun adına vekâlet alarak fıtır sadakası verilmelidir. Hanımından ve evlenmemiş kız çocuğundan buluğa ermişse bile vekâlet alınmasına gerek yoktur. Örneğin, bir aile reisi mümin, kendisi, hanımı ve üç çocuğuyla birlikte 5 kişinin fıtır sadakasını çıkaracaktır.
Hamile Kadınların Fitresi
Hamile kadın, Ramazan ayının son günü güneş batmadan önce doğum yaparsa, doğan çocuğun fıtır sadakası çıkarılmalıdır. Ancak, doğum güneşin batımından sonra olursa, doğan çocuğun fıtır sadakası verilmez. Ayrıca, hamile kadının karnındaki çocuğun fıtır sadakası çıkarılmaz.
Fıtır Sadakası Ne Zaman Verilir?
Fıtır sadakası, Ramazan ayının ilk gününden itibaren verilebilir. Ancak bayram günü, bayram namazından önce verilmesi daha faziletlidir. Bayram namazından sonraya ve bayramın ilk gününe bırakmak mekruhtur. Bayram günü sonrasına ertelemek ise haramdır.
Fıtır Sadakası İçin Belirlenen Miktar
2025 yılı için Diyanet İşleri Başkanlığı, kişi başı fitre miktarını 180 TL olarak belirlemiştir. Örneğin, 5 kişilik bir aile, kişi başı 180 TL vererek toplam 900 TL fıtır sadakası verecektir.
Fıtır Sadakası Kime Verilir?
Fıtır sadakası, sadece fakir ve yoksul insanlara verilir. Maddi durumu iyi olan kişilere verilmesi doğru değildir. Eğer yanlışlıkla, fakir olmayan birine verilirse, sadaka tekrar çıkarılmalıdır. Bazı Müslümanlar, fıtır sadakalarını komşularına dağıtırken, fakir ve zengin ayrımı yapmadan veriyorlar. Bu davranış yanlış olup, fıtır sadakası yalnızca ihtiyaç sahiplerine verilmelidir.
Camilere ve Kur’an kurslarına fitre verilir mi?
Fitrenin geçerli olma şartlarından biri de temliktir. Temlik eşya üzerindeki mülkiyet hakkını veya malî bir hakkı başkasına devretmeyi ifade eder.
Cami, okul, köprü, yol vb. yerlere temlik söz konusu olmayacağından fıtır sadakası verilemez. Kur’an kurslarında okuyan ve durumu iyi olmayan öğrencilere ayrıca verilebilir.
Fitre birden fazla kişiye verilebilir mi?
Fidyelerin tamamı bir fakire topluca verilebileceği gibi, ayrı ayrı fakirlere de verilebilir.
Öğrencilere fitre ve zekât verilir mi?
Zekâtın (fitre-fidye) sarf yerleri, Kur’an-ı Kerim’de (Tevbe, 9/60) belirlenmiştir. Öğrenci, dinen zengin sayılmıyorsa ve buluğ çağına ulaşmışsa fitre ve zekât alabilir. Buluğ çağına ermemiş çocuklar babalarına tabi olduklarından babaları fakir değilse zekât alamazlar.
Damat, kayın validesine zekât ve fitre verebilir mi?
Kayınvalide ve kayınbaba usul ve furu’dan olmadığından fakir olmaları durumunda fitre ve zekât alabilirler.
Öz kardeşe fitre verilir mi?
Öz kardeş veya üvey kardeşler usul ve furu’dan (anne-baba, dede-nene; çocuk, torun) sayılmadığından fakir olmaları durumunda fitre, zekât ve fidye bunlara verilebilir.
Fitre havale yoluyla ödenebilir mi?
Zekât, bizzat elden verilebileceği gibi, vekâlet veya havale yoluyla da verilebilir. Burada önemli olan, zekâtın alacak kişiye ulaşmasıdır
Fitre başka Şehre gönderilir mi?
Fitre, kişinin bulunduğu şehir veya köydeki fakirlere verilir. Başka memleketteki fakirlere göndermek caiz değldir. Ancak o yörede fakir bulunmuyorsa, o zaman başka yere göndermek caizdir. Müslüman Kişi iftarını nerde açıyorsa orda çıkarmak efdaldır.
Kimlere fitre ve zekât verilemez?
Hanefilere göre aşağıda sayılanlara zekât ve fitre verilmez:
a) Ana, baba, büyük ana ve büyük babalara,
b) Oğul, oğlun çocukları, kız, kızın çocukları ve bunlardan doğan çocuklara,
c) Eşine,
d) Müslüman olmayanlara,
e) Zengine yani aslî ihtiyaçları dışında nisap miktarı mala sahip olan kişiye,
f) Babası zengin olan ergen olmamış çocuğa.
Fıtır Sadakasının Niyet Edilmesi
Fıtır sadakası verirken, her fert için ayrı ayrı niyet yapılmalıdır. Niyet edilirken, “Benim ve bakmakla yükümlü olduğum kişilerin fıtır sadakasını Allah rızası için veriyorum” şeklinde kalpten niyet edilmelidir. Sadaka verirken, “İşte ben sana fıtremi veriyorum” demek gerekmez. Fıtır sadakası verilen kişiye sadece yardımlaşmanın ve dayanışmanın niyeti vardır.
Fıtır Sadakasının Son Vakti
Fıtır sadakasının son vakti, bayram namazıdır. Bayram namazına kadar verilmelidir. Ancak bayram namazı sonrasına ertelemek mekruh, bayram günü sonrasına bırakmak ise haramdır.
Şafiiler’de Para Çıkarılabilir
Şafiî mezhebine göre, fıtır sadakası halkın çoğunun yediği zahireden (genellikle buğday) verilmelidir. Şafiî mezhebinde fıtır sadakasının kıymetini para olarak vermek caiz değildir. Ancak, günümüzde, fitrenin kıymetini para olarak vermek Hanefi mezhebine uyan kişiler için uygun kabul edilmektedir. Çünkü fakirler para ile daha rahat ihtiyaçlarını karşılayabilmektedirler.
Fidye Nedir?
Fidye, oruç tutamayan kişilerin (yaşlılık, hastalık gibi sebeplerle) tutamadıkları oruçlara karşılık verdikleri buğday veya paradır. Fidye, oruç kefareti olarak da bilinir.
Kimler Fidye Vermelidir?
İhtiyarlık veya şifa ümidi kalmamış bir hastalık nedeniyle oruç tutamayan kişiler, her bir oruç için 600 gram buğday verirler. Eğer hastalıktan iyileşip oruçlarını kazaya edebilme imkânları olursa, verdikleri fidye sadaka olarak kabul edilir ve oruç borçları geri döner.
Haftaya görüşmek dileğiyle hayırlı ramazanlar diliyorum.